فیزیوتراپی کف لگن در تهرانپارس | درمان بیاختیاری ادرار و درد لگن در کلینیک ویرا
فیزیوتراپی کف لگن در تهرانپارس این شاخه تخصصی از فیزیوتراپی شامل ارزیابی و درمان عضلات کف لگن می شود. این ماهیچه ها بین استخوان های لگن و ساکروم قرار دارند و به عنوان بخش مهمی برای حمایت از اندام های لگنی از جمله مثانه، روده بزرگ و رحم عمل می کنند.
فیزیوتراپی کف لگن را می توان برای درمان انواع شرایطی که بر کف لگن تأثیر می گذارد استفاده کرد، از جمله:
- بی اختیاری ادرار: از دست دادن غیرارادی ادرار است. این می تواند ناشی از ضعف کف لگن، مثانه بیش فعال یا ترکیبی از هر دو باشد.
- بی اختیاری مدفوع: از دست دادن غیرارادی مدفوع است. این می تواند ناشی از ضعف کف لگن، یبوست یا ترکیبی از هر دو باشد.
- افتادگی اندام لگن: زمانی اتفاق می افتد که یک یا چند اندام لگن مانند مثانه، رحم یا رکتوم به داخل واژن برآمده می شوند. این می تواند ناشی از ضعف کف لگن، زایمان یا جراحی باشد.
- رابطه جنسی دردناک: این می تواند ناشی از سفت شدن کف لگن، بافت اسکار یا آسیب عصبی باشد.
- اختلال عملکرد کف لگن: این یک اصطلاح کلی برای هر مشکلی است که بر عضلات کف لگن تأثیر می گذارد. می تواند علائم مختلفی از جمله بی اختیاری ادرار و مدفوع، افتادگی اندام لگن و دردهای لگنی مزمن ایجاد کند.
انواع درد در ناحیۀ لگن
درد در ناحیۀ لگن میتواند تنوع گستردهای داشته باشد و از دردهای گذرا و خفیف تا دردهای مزمن و شدید را در بر بگیرد. این دردها ممکن است در اثر عوامل مختلفی همچون اختلالات عضلانی، مشکلات اسکلتی، التهاب اندامهای داخلی یا حتی مسائل روانشناختی پدید آیند. شناخت دقیق نوع درد و منبع احتمالی آن برای انتخاب روشهای تشخیص و درمان مناسب ضروری است. به طور کلی انواع درد در ناحیۀ لگن را میتوان به صورت زیر دستهبندی کرد:
- دردهای عضلانی-اسکلتی:
این نوع درد معمولاً ناشی از صدمات، کشیدگی عضلات، تاندونها یا رباطهای لگنی و همچنین بیماریهای مفاصل مانند آرتروز یا ساییدگی استخوان لگن است. دردهای عضلانی-اسکلتی غالباً هنگام حرکت، ورزش یا حمل اجسام سنگین تشدید میشوند و گاه با خشکی یا احساس گرفتگی در عضلات همراه هستند. - دردهای مرتبط با اندامهای داخلی:
برخی دردهای لگنی از اختلالات و بیماریهای داخلی مانند اندومتریوز، کیستهای تخمدان، عفونتهای ادراری-تناسلی، سندرم روده تحریکپذیر یا حتی عفونتهای رودهای نشأت میگیرند. این دردها ممکن است به صورت دورهای (همزمان با قاعدگی) یا مداوم بروز کرده و با علائم دیگر همچون تغییرات در الگوی دفع، احساس فشار در ناحیۀ تحتانی شکم یا درد حین نزدیکی همراه باشند. - دردهای عصبی و روانتنی:
در برخی موارد، درد لگن بدون وجود یک عامل جسمانی مشخص پدید میآید و میتواند ناشی از مشکلات عصبی یا الگوهای نادرست پردازش درد در مغز باشد. استرس، اضطراب، افسردگی و دیگر عوامل روانشناختی میتوانند به تقویت درک درد و شدت علائم منجر شوند. در چنین شرایطی روشهای درمانی مانند رواندرمانی، تکنیکهای کاهش استرس و تمرینات آرامسازی میتوانند مؤثر باشند. - دردهای مرتبط با بارداری و زایمان:
زنان در دوران بارداری یا پس از زایمان ممکن است دردهایی در ناحیۀ لگن تجربه کنند. تغییرات هورمونی، افزایش وزن جنین، اختلالات در مفاصل لگن، کشیدگی رباطها یا فشار بر اندامهای لگنی از جمله دلایل رایج این نوع درد است. تکنیکهای فیزیوتراپی، ورزشهای سبک دوران بارداری و استفاده از ابزارهای حمایتی میتوانند در کاهش این دردها مؤثر باشند.
به طور کلی، تشخیص صحیح علت درد لگنی نیازمند ارزیابی دقیق پزشکی، انجام آزمایشها و تصویربرداریهای تشخیصی است. پس از تشخیص منبع اصلی درد، میتوان از روشهای درمانی مناسب مانند فیزیوتراپی، دارودرمانی، مداخلات جراحی، اصلاح سبک زندگی و تکنیکهای کنترل استرس استفاده کرد تا بیمار بتواند به کیفیت زندگی بهتری دست یابد.
علائم اختلالات کف لگن
کف لگن شامل ماهیچهها، رباطها، بافتهای همبند و اعصابی است که از مثانه، راست روده و اندامهای لگنی حمایت میکند. عواملی که در ایجاد مشکلات کف لگن نقش دارند میتوان به سن، اضافه وزن/چاقی، یبوست مزمن، زایمان و یائسگی اشاره داشت.
عضلات کف لگن برای مثانه، روده و عملکرد جنسی مهم هستند. وقتی این ماهیچهها عملکرد خیلی سفت یا خیلی ضعیف دارند ممکن است علائم و شرایط مختلفی را تجربه کنید، از جمله:
- فوریت یا فرکانس در عملکرد مثانه یا روده
- یبوست یا روده تحریک پذیر
- دیاستاز رکتی شکم (جداسازی عضلات معده)
- اختلال در نعوظ
- از دست دادن ادرار
- نشت مدفوع یا لکه پس از اجابت مزاج
- بی نظمی قاعدگی
- درد در لگن، اندام تناسلی، پایین شکم یا راست روده
- درد شکم یا تنش یا اسکار لگنی
- افتادگی اندام لگن
- درد پس از جراحی یا اختلال عملکرد لگن
- مشکلات بارداری یا پس از زایمان
- اختلال در عملکرد جنسی و درد
- واژینیسموس
فواید فیزیوتراپی کف لگن در فیزیوتراپی ویرا شرق تهران
- درمان درد لگن: فیزیوتراپی کف لگن می تواند به تسکین درد لگن ناشی از شرایطی مانند تنش عضلات کف لگن، سندرم درد میوفاشیال یا شرایطی مانند آندومتریوز و سیستیت بینابینی کمک کند.
- بهبود کنترل مثانه: برای افرادی که بی اختیاری ادرار یا مثانه بیش فعال را تجربه می کنند، فیزیوتراپی کف لگن می تواند به تقویت و تمرین عضلات کف لگن کمک کند و منجر به بهبود کنترل مثانه شود.
- بهبود عملکرد روده: فیزیوتراپی کف لگن می تواند برای کسانی که دچار بی اختیاری مدفوع یا مشکل در حرکات روده هستند با رفع عدم تعادل و هماهنگی عضلات مفید باشد.
- جلوگیری از افتادگی: ضعیف بودن عضلات کف لگن می تواند به افتادگی اندام لگن کمک کند. تمرینات کف لگن و فیزیوتراپی می تواند به پیشگیری یا کاهش شدت پرولاپس کمک کند.
- بهبودی پس از زایمان: برای زنانی که زایمان کردهاند، فیزیوتراپی کف لگن میتواند به بهبودی پس از زایمان و رفع مشکلاتی مانند پارگی پرینه یا اپیزیوتومی کمک کند.
- آمادگی برای زایمان: زنان باردار می توانند از فیزیوتراپی کف لگن برای تقویت عضلات کف لگن خود بهره مند شوند و تکنیک های آرام سازی برای زایمان و زایمان را بیاموزند.
- بهبود عملکرد جنسی: فیزیوتراپی کف لگن می تواند به افراد مبتلا به اختلال عملکرد جنسی مربوط به درد لگن، تنش عضلانی یا سایر مسائل کمک کند.
تکنیکها و تمرینها برای کف لگن
فیزیوتراپی کف لگن میتواند شامل تکنیکها یا تمرینهایی مانند: تمرینات کگل، حرکت پل و همچنین تمرین سگ پرنده (Bird dog) نیز باشد که ما در ادامه مقاله به توضیح انواع تکنیکها و تمرینها پرداختهایم.
تمرین کگل
کگل یک راه عالی برای تمرین عضلات لگن با انقباض و شل کردن کف لگن است. برای انجام این تمرین باید:
- چه در حالت نشسته و چه ایستاده، خود را رها کنید. انحنای طبیعی پایین ستون فقرات خود را به سمت داخل هدایت کنید.
- عضلات کف لگن خود را منقبض کنید و بعد لگن خود را به سمت بالا ببرید.
- این حالت را تا ۱۰ ثانیه حفظ کنید.
- قبل از یک ست دیگر، عضلات لگن خود را کاملاً شل کنید.
این تمرین را میتوانید تا ۱۲ ست پشت سر هم تکرار کنید تا یک ست کامل کامل شود. سه ست در طول روز کافی است.
تمرین پل
در حالی که بسیاری از افراد ممکن است فکر کنند پل یک ورزش عالی برای عضلات باسن شما است، اما میتواند به تقویت عضلات کف لگن نیز کمک کند. برای این تمرین، شما:
- روی زمین دراز بکشید و پشت خود را صاف روی زمین قرار دهید و زانوهایتان را با زاویه ۹۰ درجه خم کنید. پاهای شما باید صاف روی زمین باشد و بازوها در کنارتان باشند، کف دست ها رو به پایین باشند.
- با فشار دادن پاشنه پا، باسن خود را با فشردن عضلات سرینی، کف لگن و همسترینگ از زمین بلند کنید.
- چند ثانیه مکث کنید و به حالت اول برگردید.
سگ پرنده (Bird Dog)
حرکت سگ پرنده(Bird Dog) به درگیر شدن بسیاری از گروههای عضلانی در سراسر بدن شما از جمله کف لگن کمک میکند. برای انجام این تمرین میتوانید:
- روی دستها و زانوهایتان قرار بگیرید، مچها را زیر شانهها و زانوها را زیر باسن قرار دهید. اطمینان حاصل کنید که کمرتان تا حد امکان صاف است.
- عضلات اصلی خود را منقبض کنید و تیغههای شانه خود را به سمت پایین به سمت باسن بکشید.
- در همان زمان، پای چپ و بازوی راست خود را صاف و بلند کنید و بقیه بدن خود را در حالت خنثی نگه دارید. چند ثانیه نگه دارید.
- دست و پای خود را به حالت اولیه پایین بیاورید. حرکت را با اندام های مخالف تکرار کنید.
-
تمرین تنفس برای فیزیوتراپی کف لگن
- تنفس از ناحیه شکم و یا دیافراگمی، روش اصولی و درست نفس کشیدن میباشد که باعث تقویت ارتباط عملکردی بین دیافراگم و عضلات ناحیه کف لگن میشود. این روش تنفسی همچنین نوعی ورزش بسیار خوب و تاثیرگذار برای کاهش استرس میباشد.
- میتوانید روی یک تشک یوگا و روی زمین در حالت دراز کشیده یا در حالت نشسته این تمرین را انجام دهید.
- چند لحظه به آرامی تنفس کنید، به شکلی که بر روی کاهش استرس خود تمرکز کنید.
- پس از ریلکس شدن، یک دست را روی ناحیه شکم خود و دست دیگر را روی سینه خود قرار دهید.
- از طریق بینی نفس بکشید تا ناحیه شکمتان در حالت منبسط شدن قرارگیرد. قفسه سینه شما باید نسبتاً ثابت بماند. سپس، 3 الی 4 ثانیه نفس بکشید و سپس به آرامی بازدم کنید.
- این نوع تنفس را چندین بار در حالی که یک دست را روی ناحیه سینه و یک دست را روی شکم خود گذاشته اید تکرار کنید.
- متدهای فیزیوتراپی برای درمان درد ناحیه کف لگن
- برای درمان درد کف لگن متدهایی در فیزیوتراپی در نظر گرفته شده است که در اینجا به چند مورد از این متدها اشاره خواهیم کرد.
- درمان به صورت دستی (منوال تراپی)
- بیوفیدبک
- الکتروتراپی
- شاکویو تراپی
- تکارتراپی
- طب سوزنی و سوزن خشک
چه روشهایی جهت پیشگیری از ابتلا به بیماری های عضلات کف لگن وجود دارد؟
بیماری های عضلات کف لگن ، مانند نفوذ مثانه در واژن ، ناتوانی جنسی ، سردرد و درد پشت سر ، وارد زندگی بسیاری از مردان و زنان می شوند. در این بخش به بررسی روش های پیشگیری از ابتلا به این بیماری ها می پردازیم :
- ورزش های مرتبط با عضلات کف لگن :
ورزش هایی مانند پیلاتس ، یوگا ، تمرینات تناسب اندام و تمرینات حرکات اصلاحی می توانند به بهبود عملکرد عضلات کف لگن و پیشگیری از ابتلا به بیماری های آن کمک کنند.
- استفاده از ابزارها و لوازم جانبی :
استفاده از لوازمی مانند توپ پیلاتس و بالش های نشیمنگاهی می تواند به تقویت عضلات کف لگن و پیشگیری از بیماری های آن کمک کند.
- رعایت حالت درست نشستن :
نشستن در حالتی که پشت ، گردن و پایین تنه در یک خط قرار دارند و پاها به دو طرف می باشند می تواند به بهبود حرکت و عملکرد عضلات کف لگن کمک کند.
- تغییر در رژیم غذایی :
مصرف غذاهای سالم مانند سبزیجات ، میوه ها ، ماهی ، گوشت سفید ، و نوشیدن آب زیاد می تواند به بهبود کارکرد عضلات کف لگن و پیشگیری از بیماری های آن کمک کند.
- اصلاح روش های تنفسی :
تمرین های تنفسی مانند تنفس عمیق و آرام ، و تمرینات تنفسی پرانایاما می توانند به بهبود عضلات کف لگن و پیشگیری از بیماری های آن کمک کنند.
- مراجعه به پزشک (مراقبت همیشگی) :
در صورت بروز هرگونه ناراحتی در ناحیه عضلات کف لگن ، بهتر است به پزشک مراجعه کرده و مشاوره و درمان لازم را دریافت کنید. پزشک می تواند برای شما تمرینات و روش های مناسب پیشنهاد کند که به بهبود و پیشگیری از بیماری های عضلات کف لگن کمک کنند.
- اجتناب از تنش های روحی و استرس :
تنش های روحی و استرس می توانند به ضعف عضلات کف لگن و بروز بیماری های آن منجر شوند. بنابراین ، اجتناب از ایجاد تنش های روحی و استرس و عدم قرارگیری در محیط هایی با اضطراب زیاد ، بهبود و پیشگیری از بیماری های عضلات کف لگن را تسهیل می کند.
- اصلاح روش های زندگی روزمره (سبک زندگی) :
اصلاح روش هایی در زندگی روزمره مانند حمل و برداشتن اشیا با روش صحیح ، نشستن و ایستادن با حفظ نگاهی به نواحی عضلات کف لگن ، می تواند به افزایش بازده عملکرد این عضلات و پیشگیری از بیماری های آن کمک کند.
- تغییر در روش های ورزشی حرکتی :
تغییر در روش های دارای حرکت مانند پیاده روی ، دویدن ، شنا ، و تمرینات تناسب اندام به بهبود و تقویت عضلات کف لگن و پیشگیری از بیماری های آن کمک می کنند.
- استفاده از تکنولوژی های نوین پزشکی :
استفاده از تکنولوژی های روز در پزشکی مانند بازی های کامپیوتری ورزشی (بایوفیدبک) ، ترازوهای های هوشمند و دستگاه های تحریک الکتریکی (استیمولاتور) می توانند به تقویت عضلات کف لگن و پیشگیری از بیماری های آن کمک کنند.
فیزیوتراپی عضلات کف لگن با بیوفیدبک یک رویکرد درمانی تخصصی است که بر بهبود قدرت، هماهنگی و آرامش عضلات کف لگن با استفاده از فناوری بیوفیدبک تمرکز دارد. بیوفیدبک اطلاعاتی را در زمان واقعی در مورد فعالیت عضلانی ارائه می دهد و به بیماران اجازه می دهد تا آگاهی و کنترل بهتری بر عضلات کف لگن خود داشته باشند.
فرآیند درمان با ارزیابی اولیه که توسط فیزیوتراپیست کف لگن انجام می شود آغاز می شود. درمانگر اطلاعات مربوطه را در مورد سابقه پزشکی بیمار، علائم و هرگونه نگرانی خاص مربوط به عضلات کف لگن جمع آوری می کند. ارزیابی همچنین ممکن است شامل معاینه فیزیکی برای ارزیابی تون عضلانی، قدرت و هماهنگی باشد.
فیزیوتراپی عضلات کف لگن با بیوفیدبک در تهرانپارس
فیزیوتراپیست به بیمار در مورد عضلات کف لگن، نقش آنها در عملکرد روده و مثانه و اهمیت عملکرد مناسب عضلات برای سلامت لگن آموزش می دهد. آنها مفهوم بیوفیدبک و نقش آن در بهبود کنترل عضلات را توضیح خواهند داد. بیوفیدبک شامل استفاده از حسگرها یا پروب هایی است که بازخورد دیداری یا شنیداری را در مورد فعالیت عضلات کف لگن به بیمار ارائه می دهند.
در طول جلسات درمانی، درمانگر به بیمار در قرار دادن مناسب حسگرهای بیوفیدبک کمک می کند. این حسگرها به طور معمول بسته به نیاز فرد به صورت خارجی روی شکم یا پرینه قرار می گیرند یا از راه واژن یا مقعد وارد می شوند. حسگرها فعالیت عضلانی را تشخیص می دهند و اطلاعات را به یک کامپیوتر یا یک دستگاه تخصصی بیوفیدبک منتقل می کنند.
قبل از شروع تمرینات، متخصص فیزیوتراپی کف لگن یک ارزیابی عضلانی برای تعیین فعالیت پایه و تون استراحت عضلات کف لگن انجام می دهد. این ارزیابی به ایجاد یک نقطه شروع برای درمان کمک می کند و مرجعی برای نظارت بر پیشرفت فراهم می کند. درمانگر با استفاده از سیستم بیوفیدبک فعالیت عضلانی پایه را ثبت می کند.
درمانگر بیمار را از طریق تمرینات خاصی که برای هدف قرار دادن عضلات کف لگن طراحی شده اند، راهنمایی می کند. این تمرینات ممکن است شامل انقباض و شل کردن عضلات در الگوها و موقعیت های مختلف باشد. سیستم بیوفیدبک اطلاعاتی را در زمان واقعی در مورد فعالیت عضلانی ارائه می دهد و به بیمار این امکان را می دهد تا انقباضات عضلانی خود را تجسم کند و بر اساس آن تنظیمات را انجام دهد. درمانگر برای اطمینان از تکنیک مناسب و درگیری عضلات، راهنمایی و بازخورد ارائه میکند.
بازخورد دیداری و شنیداری در بیوفیدبک
همانطور که بیمار تمرینات ماهیچه ای کف لگن را انجام می دهد، سیستم بیوفیدبک نشانه های دیداری یا شنوایی را نشان می دهد که سطح فعالیت عضلانی را نشان می دهد. به عنوان مثال، صفحه کامپیوتر ممکن است یک نمودار یا یک خط متحرک را نشان دهد که نشان دهنده انقباضات عضلانی است. بیمار می تواند این بازخورد را مشاهده کند و تلاش های آگاهانه ای برای افزایش یا کاهش فعالیت عضلانی در صورت نیاز انجام دهد. بازخورد شنیداری ممکن است شامل صداها یا بوق هایی باشد که شدت انقباضات عضلانی را نشان می دهد.
جلسات درمانی معمولاً شامل تمرین پیش رونده است که به تدریج دشواری و پیچیدگی تمرینات را افزایش می دهد. درمانگر ممکن است تغییراتی مانند انقباضات پایدار، انقباضات سریع یا هماهنگی با سایر گروه های عضلانی را معرفی کند. هدف بهبود قدرت عضلانی، استقامت، هماهنگی و توانایی شل کردن عضلات کف لگن در صورت لزوم است.
علاوه بر انقباضات عضلانی، یادگیری شل کردن عضلات کف لگن برای عملکرد بهینه عضلات بسیار مهم است. درمانگر بیمار را در تمرین تکنیک های آرام سازی در حین نظارت بر فعالیت عضلات با سیستم بیوفیدبک راهنمایی می کند. این به بیمار کمک می کند تا از تنش بیش از حد عضلانی آگاهی پیدا کند و یاد بگیرد که چگونه به طور آگاهانه عضلات را شل کند.
برای به حداکثر رساندن مزایای فیزیوتراپی کف لگن با بیوفیدبک، درمانگر ممکن است تمرینات خانگی را برای بیمار تجویز کند تا به طور مستقل انجام شود. این تمرینات متناسب با نیازهای خاص بیمار است و می تواند به تقویت تکنیک های آموخته شده در طول جلسات درمانی کمک کند. سیستم بیوفیدبک را می توان در خانه نیز مورد استفاده قرار داد و بیمار را قادر می سازد به نظارت و بهبود عملکرد عضلات خود ادامه دهد.
اختلالات کف لگن یا pelvic floor dysfunction چیست؟
اختلالات کف لگن به این معنی است که عضلات موجود در این ناحیه به دلایلی که پیش از این به آن اشاره کردیم، عملکرد طبیعی خود را از دست بدهند. این اختلالات میتوانند مشکلات بسیاری را به همراه داشته باشند. به صورت کلی زمان فرد دچار اختلال در عضلات کف لگن میشود که ماهیچههای لگنی و بافت پیوندی آن دچار ضعف و یا آسیب گردد. در صورت بروز چنین مشکلی فرد برای دفع مدفوع و ادرار خود دچار مشکل خواهد شد؛ زیرا توان شل و سفت کردن ماهیچه لگن خود را نخواهد داشت.
این اختلالات بیشتر به دو صورت دیده میشوند که یکی از آنان ضعف ماهیچه کف لگن و یا همان شل شدن بیش از حد میباشد. از طزفی نیز در برخی از بیماران این اختلال به صورت سفت شدن غیر طبیعی عضلات کف لگن ظاهر میشود. به صورت کلی اگر اختلالات عضلانی کف لگن درمان نشود، ممکن است مشکلات بسیاری را به همراه داشته باشد که از جمله مهمترین آنان میتوان به آسیب بلند مدت به روده بزرگ، افتادگی رحم در بانوان و نیز یبوست مزمن اشاره کرد.
علائم اختلالات کف لگن
اختلال در عضلات کف لگن علائم بسیاری را به همراه خواهد داشت که از جمله آنان میتوان به دفع ادرار دردناک، دردهای مکرر در ناحیه لگن، درد زمانی که رابطه جنسی برقرار میشود اشاره کرد. اما به صورت کلی اگر بخواهیم علائم شایع در زمان بروز این اختلال را نام ببریم میتوان به؛ تکرر ادرار، یبوست مزمن، مقاربت دردناک و نیز مشکلات قبل و بعد از زایمان اشاره کرد.
یکی از معضلترین علائمی که در داخل ایران بسیار با آن مواجه هستیم، بی اختیاری ادرار میباشد. تحقیقات نشان داده است که میزان بی اختیاری ادرار در داخل ایران چیزی در حدود 70 درصد میباشد. هم اکنون در ایران برای درمان بی اختیاری ادرار از روشهای متعددی استفاده میشود که از جمله آنان میتوان بیوفیدبک عضلات کف لگن که روشی بی خطر است و نیز استفاده از قرص و دارو که دارای عواض بسیاری است اشاره کرد.
دستگاه بیوفیدبک عضلات کف لگن در فیزیوتراپی ویرا
اختلالات کف لگن به خصوص مشکل بی اختیاری در ادرار یکی از مشکلات شایع در جامعه امروزی به شمار میرود. این مشکل به دلایل مختلفی در افراد ایجاد میشود که در بخشهای قبلی به برخی از آنان اشاره کردیم. یکی از روشهای جدیدی که امروزه برای درمان اختلالات عضلات کف لگن مورد استفاده قرار میگیرد، استفاده از تکنولوژی بیوفیدبک عضلات کف لگن میباشد.
بیوفیدبک عضلات کف لگن یک روش کارآمد و موثر برای درمان این قبیل اختلالات به شمار میرود. در این روش فرد به واسطه تمرین و تکرار میتواند کنترل عضلات ناحیه کف لگن خود را به دست بگیرد و اختلالات را تا حدودی درمان کند. درمان بی اختیاری ادرار و درمان یبوست با بیوفیدبک در حال حاضر شاخصترین حوزه کاربرد این تکنولوژی به شمار میرود. تحقیقات نشان داده است که بیش از 75 درصد افرادی که از این روش برای درمان بی اختیاری ادرار خود بهره میبرند، بهبود کامل پیدا میکنند.
دستگاه بیوفیدبک و یا همان نوار عضله که در این روش مورد استفاده قرار میگیرد، نوعی از بیوفیدبک میباشد که فعالیت کلی عظلات ناحیه لگن را در خود ثبت میکند. برای همین نیز بیمار به واسطه سنسورهایی که روی پوست آن قرار خواهد گرفت میتواند به خوبی از شرایط عضلات خود با خبر باشد و عضلات مورد نظر را با قدرت ذهن خود کنترل کرده و نسبت به تقویت آنان اقدام کند. همچنین در مشکل مقاربت دردناک نیز افراد میتوانند به کمک بیوفیدبک عضلات کف لگن منقبض شده خود را شناسایی کنند و نسبت به ریلکس کردن آن اقدام نمایند.
در این روش به صورت کلی از تکنیکهای بسیاری استفاده میشود که به پزشکان این امکان را خواهد داد که بتوانند روند بهبودی بیمار را تسریع بخشند. این ابزار میتواند به خوبی ماهیچه منقبض شده و یا به حالت استراحت در آمده را شناسایی کنند و به بیان ساده یک فیدبک بصری را ایجاد کنند. این فیدبک به بیماران کمک خواهد کرد تا که بتوانند ماهیچههای خود را به خوبی شناسایی کنند و کنترل ماهیچه را با حساسیت بیشتری انجام دهند.
انواع روشهای درمانی اختلالات عضلات کف لگن در فیزیوتراپی ویرا
اختلالات عضلات کف لگن یک مشکل شایع در جامعه پزشکی هستند که میتواند به مشکلاتی مانند درد لگنی، ناتوانی در کنترل مثانه و روده، و حتی اختلالات جنسی منجر شود. برای درمان این اختلالات، روشهای مختلفی وجود دارد که شامل مداخلات غیردارویی و دارویی است. در روشهای غیردارویی، تمرینات عضلانی کف لگنی و فیزیوتراپی به کار میرود که هدف از آنها تقویت عضلات کف لگن و بهبود کنترل عملکردی است. همچنین، بیوفیدبک عضلات کف لگن نیز به عنوان یک روش تکمیلی مورد استفاده قرار میگیرد که با استفاده از بازخوردهای تصویری یا صوتی، برای بهبود کنترل عضلات کاربرد دارد. در روشهای دارویی، معمولاً داروهایی مانند مرخص کنندههای مثانه و ضد اسپاسماتیک برای کاهش علائم اختلالات استفاده میشود. ترکیب این روشها با توجه به شدت و نوع اختلالات، میتواند به بهبود عملکرد عضلات کف لگن و بهبود کیفیت زندگی بیماران کمک کند.
دستگاه بیوفیدبک عضلات کف لگن
دستگاه بیوفیدبک یک روش برای بازتوانی عملکرد عضلات کف لگن است. در این روشِ بازتوانی، بیماران آموزش میبینند تا بتوانند در زمان مناسب عضلات خود را منقبض و منبسط کنند. در نتیجه آموزش و هماهنگی ایجاد شده میان انقباض و انبساط عضلات، بیماران میتوانند دفع مدفوع و ادرار راحتی را تجربه کنند. دستگاه بیوفیدبک لگن با جاگذاری سنسورهای مربوطه و تحت نظر گرفتن فعالیت عضلات کف لگن از طریق کامپیوتر است. اطلاعات این سنسورها تحت عنوان فیدبک باعث اصلاح تمرین و کنترل عضلات کف لگن خواهد شد. بخش مهمی از روش بیوفیدبک تلاش و تمرین مستمر در خانه است. همچنین با این روش بیماران آموزش خواهند دید تا عضلات درست را منقبض کنند و سایر عضلات کف لگن را وارد فاز استراحت کنند.
انواع بیوفیدبک لگن در فیزیوتراپی ویرا
بیوفیدبک لگن به چندین روش مختلف انجام میشود که هر کدام از آنها برای بهبود کنترل عضلات کف لگن و درمان اختلالات مرتبط با آن کاربرد دارند. یکی از روشهای معمول، بیوفیدبک الکترومیوگرافی (EMG) است که با استفاده از الکترودهای سطحی یا داخلی، فعالیت الکتریکی عضلات را اندازهگیری و به صورت تصویری یا صوتی به بیمار بازخورد میدهد. روش دیگر، بیوفیدبک فشاری است که با اندازهگیری تغییرات فشار در داخل کانال واژینال یا رکتال، اطلاعات مربوط به عملکرد عضلات کف لگن را فراهم میکند. همچنین، بیوفیدبک حرارتی که تغییرات دمایی را ثبت میکند و بیوفیدبک نوری که از سنسورهای نوری برای نظارت بر تغییرات فیزیولوژیکی استفاده میکند، از دیگر روشهای موجود هستند. این تکنیکها با ارائه بازخورد دقیق بیمار را در درک بهتر و کنترل موثرتر عضلات کف لگن یاری میدهند. در ادامه مقاله به توضیح هریک از انواع بیوفیدبک لگن خواهیم پرداخت.
بیوفیدبک الکترومیوگرافی
بیوفیدبک الکترومیوگرافی کشش عضلانی را در عضلات کف لگن اندازهگیری میکند. سنسورهای این دستگاه به طور معمول در عضلات اسکلتی لگن که عملکرد ارادی دارند، جایگذاری میشوند تا فعالیت الکتریکی عضلات لگن را اندازهگیری کنند. این فعالیت الکتریکی عامل فعالیت و نشاندهنده انقباض و استراحت عضلات کف لگن است. بیوفیدبک الکترومیوگرافی میتواند برای درمان سردرد، و کمردرد و اختلالات اضطرابی موثر باشد.
روش بیوفیدبک لگن مزایای دیگری هم دارد؛ از جمله:
- کنترل انقباض بیش از حد عضلات
- کاهش درد
- افزایش محدوده حرکات
- بیوفیدبک الکترومیوگرافی یک روش امن و بدون درد و تهاجم و قابل استفاده برای تمام سنین است.
بیوفیدبک با عامل فشار (مانومتریک)
مانومتری یک تست تشخیصی برای ارزیابی وضعیت عملکردی عضلات کف لگن در بیماران مبتلا به یبوست یا بیاختیاری مدفوع است. مانومتری فشار اسفکتر مقعد و رفلکسهای عصبی که برای حرکات روده و دفع مدفوع نیاز است، را اندازهگیری میکند. بیوفیدبک مانومتریک یا بیوفیدبک با عامل فشار در حین انجام مانومتری انجام میگیرد؛ به این صورت که حین مانومتری یک سری حرکات ورزشی انجام میشود که به تقویت عضلات کف لگن و هماهنگی انقباض و استراحت این عضلات کمک میکند.
در بیوفیدبک مانومتریک یک کاتتر کوچک و انعطافپذیر وارد مقعد شده و شخص با انقباض عضلات خود تلاش میکند تا این ابزار را در مقعد خود نگه دارد. این کاتتر به یک دستگاه کامپیوتری متصل میشود تا فشار عضلات کف لگن اندازهگیری شود.
خونریزی و تحریک مختصر مقعد امکان دارد حین انجام بیوفیدبک با عامل فشار رخ دهد. همچنین اگر شخص به لاتکس حساسیت داشته باشد قبل از انجام بیوفیدبک باید بررسیهای بیشتری صورت گیرد.
بیوفیدبک اولتراسونیک
بیوفیدبک اولتراسونیک یک روش تصویربرداری برای بازتوانی عضلات کف لگن به همراه فیزیوتراپی است. در این روش بیوفیدبک لگن، مورفولوژی عضلات کف لگن ارزیابی میشود.
بیوفیدبک اولتراسونیک روشی ارزان، امن، در دسترس و سریع برای بررسی مورفولوژی عضلات حین انجام حرکات فیزیوتراپی است. با این روش بیوفیدبک لگن در حین انجام تمرینات فیزیوتراپی، مورفولوژی عضلات کف لگن بررسی میشود تا اگر مشکلی در تمرینات فیزیوتراپی باشد، در همان حین انجام تمرینات برطرف شود.
علائم و نشانه های ضعیف بودن کف لگن
در موارد زیادی امکان دارد این بخش از عضلات، به خصوص پس از زایمان، به دنبال یائسگی، در صورت عمل خاص یا در مواردی با افزایش سن و سال ضعیف شوند و درد ناحیه لگن را شامل شود. مثلا در بارداری ممکن است مواردی چون انقباض بیش از حد عضلات اتفاق بیفتد. این اتفاق میتواند باعث درد یا پارگی در هنگام زایمان نیز شود. با اینحال، پس از زایمان، ضعیف شدن کف لگن میتواند باعث بیاختیاری و همچنین در یائسگی باعث افتادگی به دلیل هیپوتونی عضلات نیز شود.
علائم فیزیوتراپی کف لگن چگونه تشخیص داده میشوند؟
اولین نشانه میتواند ابتدا درد ناحیه لگن باشد و سپس ازدست دادن اندکی ادرار در زمانی که تحت فشار هستید، یا بهعنوان نمونه اگر بیش از حد سرفه میکنید یا میخندید، به معنی آنکه انقباض لحظه ای در بدنتان شکل میگیرد باشد. مشکل در نگه داشتن ادرار و مدفوع میتواند یکی دیگر از علائم خیلی جدی باشد.
در کل، علائمی کهمیتواند در مورد ضعیف شدن کف لگن اتفاق بیفتد شامل موارد زیر میباشد:
درد در قسمت پایین شکم
اختلال در دفع ادرار و مدفوع
بیاختیاری ادرار در زمان استرس
سندرم درد مزمن ناحیه لگن
اختلال عملکرد آنورکتال (بیاختیاری در مدفوع)
اختلال در عملکرد جنسی و نعوظ (واژینیسموس، ولوودینیا، دیسپارونی، اختلال نعوظ)، کاهش ادراک جنسی یا رابط جنسی دردناک
افتادگی اندامهای لگنی
- ناتوانی در بالا بردن ابروها
چه زمان های تقویت کف لگن مناسبت است؟
فیزیوتراپی لگن قبل و بعد از زایمان
در دوره قبل و بعد از زایمان، به علت تغییرات بدنی بزرگی که حاملگی با خود به همراه دارد باعث میشود ماهیچه های ناحیه کف لگن ضعیف شوند.
قبل و بعد از مداخلات روی پروستات، مثانه، مجرای ادرار و رحم، هم برای اهداف پیشگیرانه و هم درمانی: فیزیوتراپی کف لگن اغلب میتواند به جلوگیری یا محدود کردن خطر بیاختیاری و افتادگی کمک کند.
زمان قبل از زایمان و آمادگی برای زایمان
بعد از زایمان عضلات کف لگن ضعیف شده و نیاز به تقویت دارد
توانبخشی و تقویت کف لگن بعد از سزارین یا سایر جراحیهای زنان
فیزیوتراپی کف لگن چه زمانی ضروری است؟
درد مزمن لگن و کمر
اختلالات جنسی مانند اختلال نعوظ و انزال زودرس
دیسپارونی یا درد جنسی
افتادگی مثانه، رحم، راستروده
بیاختیاری مدفوع
استرس، اضطراب، یا بیاختیاری ادرار
هدف از فیزیوتراپی کف لگن چیست؟
فیزیوتراپی عضلات کف لگن:
- بازگرداندن فعالیت اسفنکترهای مجرای ادرار و مقعد، دو ماهیچه که اجازه میدهند در هنگام انقباض، خودداری کنند و زمانی که آرام هستند تخلیه شوند.
- نرمال کردن توان عضلانی ناحیه پرینه
- در مواقعی توانبخشی و پیشگیری از دردهای ناحیه لگن بعد از زایمان
- بازیابی هماهنگی و هم افزایی عضلات ناحیه شکم و پرینه توصیه به مصرف صحیح مایعات و غذاها برای تسهیل تخلیه منظم مثانه و روده
- آموزش استفاده از کمک های درمانی