فیزیوتراپیست بر اساس نیاز و مشکل شما ممکن است از روش های مختلف درمانی استفاده کند. یکی از این روش ها الکتروتراپی میباشد. در نوشتار حاضر با الکتروتراپی، فواید و چگونگی استفاده از دستگاه الکتروتراپی آشنا خواهید شد.
به کاربرد درمانی جریانهای الکتریکی، الکتروتراپی می‌گویند که شامل تحریک الکتریکی، اولتراسوند، استفاده از گرما و سرما، دیاترمی، میدان‌ها و پرتوهای الکترومغناطیس و لیزر میشود. به طور کلی هدف استفاده از الکتروتراپی، بهبود روند التیام، کاهش التهابات، تغییرات عروقی، کاهش و از بین بردن درد، افزایش تکثیر سلولی برای تسریع ترمیم، شکل دهی مجدد به بافت و موارد اینچنینی است.
از الکتروتراپی در درمان آسیب‌های غضروف مفصلی، ترمیم دیسک مهره‌ای، ترمیم تاندون‌ها و تقریبا ترمیم تمام بافت‌های بدن میتوان استفاده کرد و هر یک از بخش‌های طیف وسیع الکتروتراپی، نقش خاصی را در پروسه بهبودی و ترمیم ایفا میکنند؛ برای مثال دیاترمی و تکار موجب تسریع ترمیم بافت میشوند، اولتراسوند سبب افزایش جنبش و حرکت سلول‌ها میگردد، از تحریک الکتریکی برای وارد کردن یونهای درمانی خاص به بدن، تحریک سیستم عصبی برای کاهش التهاب و …. استفاده میشود.
چرا از الکتروتراپی استفاده میشود؟
بنا به دلایل زیادی از تحریک الکتریکی در فیزیوتراپی استفاده میشود. میتوان از الکتروتراپی بعنوان داروهای التهابی استفاده کرد. تحریک الکتریکی ممکن است برای منقبض کردن عضلات ضعیف یا عضلاتی که عملکرد خوبی ندارند مورد استفاده قرار بگیرد. همچنین الکتروتراپی در کاهش درد و یا اسپاسم عضلات نیز کاربرد دارد.
شواهد و مدارکی وجود دارد که نشان می‌دهد تحریک الکتریکی در درمان زخم‌های سرسخت موثر است. یک متخصص فیزیوتراپیست که در این زمینه تخصص کافی دارد این روش درمانی را برای شما ارائه می‌دهد.
سوال بزرگ این روزها در فیزیوتراپی این است که آیا لازم است که از تحریک الکتریکی استفاده شود؟ تحریک الکتریکی یک روش نسبتاً منفعل است و فرد بیمار در حین درمان هیچ کاری انجام نمی‌دهید و یا اگر هم کاری انجام می‌دهد بسیار اندک است. بیشتر برنامه‌های موفق توانبخشی شامل مشارکت فعال بیمار میباشد. در واقع، یادگیری حرکات و تمرینات مناسب برای شرایط خاص شما بسیار حائز اهمیت است. به همین دلیل، برخی متخصصان هنوز بر سر اینکه آیا الکتروتراپی روشی با ارزش در فیزیوتراپی است یا نه اختلاف نظر دارند. همچنین برخی تحقیقات نشان می‌دهد که تحریک الکتریکی نتایج عملکردی بسیار جزئی در بهبود بیماران به همراه دارد. از طرفی دیگر برخی از تحقیقات نشانگر مفید بودن آن میباشد.
با بالا گرفتن این بحث‌ها و اختلاف‌نظر تنها چیزی که مسلم است این است که اگر به فیزیوتراپی بروید ممکن است که با تحریک الکترونیکی روبرو شوید بنابراین دانستن اینکه الکتروتراپی چیست و چه اتفاقاتی در طی آن برای شما می‌افتد خالی از لطف نیست.
روش های الکتروتراپی
الکتروتراپی با دستگاه TENS
در این روش پدهای الکتریکی بر روی پوست قرار گرفته و تحریک الکتریکی از طریق آن ها به اعصاب و فیبرهای حرکتی عضلات منتقل می شود.
پدها روی نواحی دردناک بدن قرار داده شده و با استفاده از آن ها جریان الکترکی ضعیفی به بافت آسیب دیده منتقل میشود.
در این روش تحریک اعصاب سبب می شود انتقال پیام درد به سیستم عصبی مرکزی مختل شده و درد تسکین یابد.
الکتروتراپی تنس همچنین با تحریک سلول ها به ترشح محرک های ضددرد طبیعی به کاهش احساس درد کمک می کند.
الکتروتراپی تنس فقط منطقه ای از بدن را که دچار درد و ناراحتی است تحت تاثیر قرار می دهد و به این جهت عوارض مصرف داروهای شیمیایی که تمام بدن را درگیر می کنند در پی ندارد.
جریان الکتریکی را از زیر پوست عبور میدهند تا عصب را تحریک کند. (PENS)
هنگامی که روش tens جوابگو نباشد باید به دنبال راه حل دیگری بود. در این شرایط یا عصب ها را از زیر پوست تحریک میکنند و یا به عضلات مقدار معینی شوک وارد میکنند. تفاوت این روش با روش TENS در استفاده از الکترودهای ساده و سوزنی است.
عضلات را تحریک میکنند. (EMS)
هدف از تحریک عضلات در این روش بالا بردن روند بازسازی آنها است. در روش ems الکترودها مستقیما به عضله هایی که کارایی کمتری پیدا کرده و با ضعف رو به شده اند متصل میگردد و جریان را از سمت دستگاه به سمت عضلات هدایت میکنند. با این حرکت عضله به حالت انقباض و بازسازی در می آید. این روش حتی در کشیدگی عضلات نیز موثر عمل خواهد کرد.
نکته: برخی سود جویان برای پرورش اندام افراد، به آنها روش EMS را پیشنهاد میکنند. لطفا در دام این تبلیغات بی اساس نیوفتید.
جریانهای مداخله کننده (IFC)
در واقع این روش نگاه عمیق تر به روش tens میباشد. جریان وارد شده میتواند تا چهار هزار هرتز بالا باشد که با توجه به این شدت جریان، عمق پوست را تحت تاثیر قرار خواهد داد.
شاید گمان کنید که بیمار از این شدت احساس ناراحتی خواهد کرد، اما درست بالعکس است. از این روش برای بهبود عملکرد گردش خون، کم کردن اسپاسم های عضلانی و افزایش دامنه ی حرکت در افرادی که به تازگی جراحی شده اند، استفاده میگردد.
- جریان گالوانیک با ولتاژ بالا: در تحریک گالوانیک با ولتاژ بالا از الکتریسیته با ولتاژ بالا و فرکانس پایین برای نفوذ به بافت های عمقی استفاده میشود. از این روش درمانی برای تسکین درد، بهبود جریان خون، تسکین اسپاسم عضلات و بهبود تحرک مفصل استفاده میشود.
- دستگاه یو اس یا اولتراسوند: امواج صوتی با فرکانس بالا است. این امواج در اعماق مناطق آسیب دیده ارتعاش کرده و گرما ایجاد می کنند که جریان خون را به سمت بافت های آسیب دیده می کشاند. سپس بافتها از مواد غذایی رسیده از طریق خون استفاده می کنند و بنابراین روند ترمیم شروع می شود. این روش ممکن است به همراه داروهای ضد التهابی موضعی یا ژل انجام شود.
درمان الکتروتراپی یا تحریک الکتریکی چگونه است؟
دستگاه های الکتروتراپی انواع مختلفی از امواج را ارائه می دهند. یک دستگاه تحریک الکتریکی الکترودهایی دارد که به ناحیه تحت درمان متصل میشوند و در هنگام فعال شدن، انرژی الکتریکی دستگاه باعث انقباض عضلات می شود.
این انقباضها از حرکت طبیعی بدن در حین فعالیت تقلید می کنند و می توانند از آتروفی عضلانی جلوگیری کنند.
شایع ترین اشکال موج هایی که در تحریک الکتریکی استفاده میشوند، عبارتند از: TENS، روسی، IFC، ازپیش مدوله شده، دوتایی، ولتاژ بالا و میکروجریان.
هر شکل موج دارای مزایای درمانی خاص خود است، بنابراین بسیاری از دستگاه ها ممکن است اشکال مختلفی از موج را ارائه دهند تا پزشک بتواند برای بیماران مختلف بیشترین استفاده را از امواج ببرد.
استفاده از الکتروتراپی در فیزیوتراپی چه مزایایی دارد؟
به طور کلی استفاده از روش الکتروتراپی، مزایای زیر را دارد:
- عامل ترشح اندروفین: این روش درمانی، گیرنده‌های درد را می‌بندد و ترشح اندروفین را افزایش می‌دهد. همین امر، باعث ایجاد آرامش و کاهش درد در بیمار میشود.
- کاهش درد بدن، به صورت غیر تهاجمی: نوع درمان، بدون انجام عمل جراحی، در مدیریت درد بدون ورود به سیستم مفید است.
- راه حلی اقتصادی: این روش، نسبت به دارو درمانی هزینه کمتری را برای بیمار در کم شدن درد ایجاد می‌کند.
- جلوگیری از سرطان کبد و مشکلات کلیوی: مصرف بلندمدت داروهای ضد درد، باعث تجمع آنها و ایجاد سرطان میشود. الکتروتراپی، از بروز این‌گونه عوارض دارویی در بیمار جلوگیری می‌کند.
- ایجاد نکردن وابستگی و اعتیاد: مورفین، یکی از عوامل تسکین‌دهنده؛ اما اعتیادآور در داروهای مسکن است. به علاوه، مصرف دارو در دراز مدت باعث بروز عوارض مختلفی در فرد مثل سرگیجه، حالت تهوع، استفراغ، یبوست و افسردگی میشود. اما الکتروتراپی چنین عوارضی را در فرد ایجاد نمی‌کند.
در چه مواردی نباید از الکتروتراپی استفاده کرد؟
در برخی از شرایط نباید به هیچ وجه از الکتروتراپی استفاده شود. این موارد منع استفاده از الکتروتراپی بایستی در جلسه مشاوره با پزشک با شما در میان گذاشته شود.
موارد منع استفاده از الکتروتراپی شامل موارد زیر است:
- تغییر در احساس بافت
- اختلال در وضعیت روانی
- وجود دستگاه الکتریکی کاشته شده (جریان الکتریکی میتواند در عملکرد دستگاه ضربان‌ساز یا محرک درد اختلال ایجاد کند.)
- استفاده از الکتروتراپی بر روی بافت‌های بدخیم
- استفاده از الکتروتراپی بر روی زخم‌های مرطوب و بهبود نیافته
- در نزدیکی چشم، سینوس کاروتید، گردن قدامی یا بالای اندام تولید مثل
متخصص فیزیوتراپی باید در طول ارزیابی اولیه خود این موارد منع مصرف را تشخیص دهد اما در صورتی که یکی از موارد فوق را دارید یا شرایطی دارید که ممکن است بر روی عملکرد الکتروتراپی تاثیر منفی بگذارد حتما خودتان آن را به وی اطلاع دهید.
نتایج درمانی
نتیجه درمانی استفاده از الکتروتراپی کاملا بستگی به شدت درد و یا مدت زمانی است که با آن درد دست و پنجه نرم می کنید.
با توجه به شرایط مدت زمان درمانی و بهبود از چند روز تا چند هفته و جلسات متعدد فیزیوتراپی زمان بر خواهد بود.
نتایج نهایی به دست آمده با توجه به مقاومت پوست ، نوع درد و روش های مکانیسم کنترل درد در هر شخص با دیگری متفاوت است.
تجربه نشان می دهد که پس از چند جلسه فیزیوتراپی نتایج قابل توجه و مثبتی در فرآیند درمانی افراد حاصل شده است.
البته که در مورد همه افراد این مورد صادق نیست اما افراد مبتلا به بیماران و دردهای عضلانی توانسته اند پس از جلسه پشت سر هم و با رعایت کامل نکات گزارش شده از سوی متخصص فیزیوتراپی به طور کامل از درد خود رهایی پیدا کنند.
زمانهای مناسب دریافت الکتروتراپی
امروزه به جای کاهش درد به وسیله دارو و انواع مسکن ها، از روشهای بی خطرتر و سالم تر استفاده میشود که یکی از آنها الکتروتراپی است. این روش به کمک سایر روشهای درمانی میتواند کاهنده ی درد و بهبود دهنده ی آسیبها باشد. حال سوال اینجا است که چه زمان میتوان از این روش بهره برد؟
جواب خیلی ساده است، زمانی که پزشک تشخیص دهد. هیچ فردی جز پزشک متخصص یا فیزیوتراپیست قادر به تشخیص زمان و موارد استفاده نیست. برخی افراد به صورت خود سرانه یا بر اساس تجربیات قبلی، برای خود الکترو تراپی تجویز میکنند، قابل توجه این چنین اشخاص بیان میکنیم که از این اقدام برای حفظ سلامت خود، حذر کنند. کمترین آسیب در این راه سوختگی میباشد.
منخصصان در مجموعه سلامت ایرانیان تخصصی ترین و بهترین کلینیک فیزیوتراپی در اصفهان قبل از اقدامی در مورد شرایط بیمار با وی گفت و گو و وی را معاینه میکنند.